เมื่อพูดถึง “บาร์เซโลนา” หลายคนอาจนึกถึงสโมสรฟุตบอลบาร์เซโลนา สถานที่ท่องเที่ยวและสถาปัตยกรรมที่แปลกตาอย่างมหาวิหาร La Sagrada Familia หรือสวน Park Güell ซึ่งเป็นผลงานของสถาปนิกที่มีชื่อเสียง Antoni Gaudí แต่บาร์เซโลนาไม่ได้มีสิ่งที่น่าสนใจเพียงแค่นี้ วันนี้ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในสเปน สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมาดริดจะพาผู้อ่านไปรู้จักความเป็นเมืองอัจริยะของนครบาร์เซโลนา

สวน Park Güell ผลงานของสถาปนิก Antoni Gaudí

นครบาร์เซโลนาประกาศตัวเป็นเมืองอัจฉริยะแห่งแรกของสเปนในปี ค.ศ. 2013 และได้นำกลยุทธ์เมืองอัจฉริยะ (Smart City) เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชน สังคมและมหานครที่มีประชากรอาศัยอยู่รวมกันประมาณ 3.23 ล้านคน ซึ่งประกอบด้วยหลายเมืองสำคัญ เช่น เมืองบาร์เซโลนา เมือง L'Hospitalet de Llobregat และเมือง Badalona

บาร์เซโลนาได้นำเอาเทคโนโลยีไปปรับปรุงและพัฒนาการให้บริการต่าง ๆ ทั้งการขนส่งสาธารณะ ระบบไฟส่องทาง การจัดการขยะและน้ำ การบริการด้านสุขภาพและสังคมและยังใช้ระบบ Internet of Things (IoT) พัฒนาเมืองอัจฉริยะโดยมีโครงการเด่น ๆ หลายโครงการ อาทิ 1) ระบบรดน้ำต้นไม้ ซึ่งมีเซนเซอร์ที่พื้นดินทำให้ทราบข้อมูลความชื้น อุณหภูมิ ความเร็วลม แสงอาทิตย์และความกดอากาศ ส่งผลดีต่อการควบคุมปริมาณน้ำรดน้ำต้นไม้และป้องกันการใช้น้ำอย่างสิ้นเปลือง 2) ระบบจัดการขยะอัจฉริยะ ซึ่งมีเซนเซอร์ในถังขยะและระบบจะส่งสัญญาณให้รถมาเก็บขยะไปทิ้งเมื่อขยะเต็มถัง 3) โครงการจักรยานสาธารณะ ด้วยระยะทางจักรยานยาวรวมกันกว่า 126.2 กิโลเมตร บาร์เซโลนาเป็นเมืองใหญ่แรก ๆ ของโลก ที่นำเทคโนโลยีมาให้บริการจักรยานสาธารณะแก่ผู้ใช้งานผ่านแอปพลิเคชั่นในโทรศัพท์มือถือ 4) ระบบรถโดยสารประจำทาง มีการใช้รถไฮบริดเพื่อลดการปล่อยมลภาวะสู่สิ่งแวดล้อมและส่งเสริมการสัญจรที่ยั่งยืน อีกทั้งตามป้ายรอรถเมล์อัจฉริยะจะมีป้ายโซลาร์เซลล์บอกเวลารอรถคันถัดไปอีกด้วย

จากความพยายามด้านการพัฒนาเมืองอัจฉริยะอย่างไม่หยุดยั้ง ทำให้นครบาร์เซโลนาได้รับคัดเลือกให้เป็นเมืองอัจฉริยะอันดับ 3 ของโลก โดยจุดเด่นของการพัฒนาเมืองอัจริยะของนครบาร์เซโลนาคือการมีผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ที่เล็งเห็นประโยชน์ของการพัฒนาความเป็นเมืองอัจฉริยะ แนวนโยบายของรัฐบาลและการดำเนินโครงการในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะซึ่งสามารถสร้างงาน 47,000 ตำแหน่งจากการติดตั้งระบบ IoT ภายในเมือง การบริหารจัดการที่ดีทำให้สามารถประหยัดค่าน้ำได้ปีละ 42.5 ล้านยูโรและสร้างรายได้จากระบบที่จอดรถอัจฉริยะปีละ 36.5 ล้านยูโร นอกจากนี้ ยังมีบริการขนส่งที่มีประสิทธิภาพ และได้กลายเป็นตัวอย่างของการพัฒนาสำหรับอีกหลายเมือง

อย่างไรก็ดี การใช้เทคโนโลยีและเทคโนโลยีดิจิทัลเป็นตัวนำในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะอย่างเดียวคงอาจจะไม่เพียงพอ เพราะเมืองอัจฉริยะที่ดีควรเน้นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน การดูแลสังคมครอบคลุมทุกภาคส่วน รวมทั้งการมีส่วนร่วมของประชาชนควบคู่กันไปด้วย

สเปนเป็นประเทศหนึ่งที่มีอายุขัยเฉลี่ย (Life Expectancy) มากเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก (อายุเฉลี่ย 83.2 ปี) และด้วยโครงสร้างประชากรที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้ปัจจุบันในเขตเมืองบาร์เซโลนามีผู้สูงอายุตั้งแต่อายุ 65 ปีขึ้นไปมากถึง 300,000 คน (ประมาณร้อยละ 20 ของประชากรที่อาศัยในเขตเมืองบาร์เซโลนาจำนวน 1.62 ล้านคน) ซึ่งในจำนวนนี้ 100,000 คนมีอายุเกินกว่า 80 ปี และ 88,000 คนอาศัยอย่างโดดเดี่ยว คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุบางคนลดลง บางคนเป็นโรคซึมเศร้า สุขภาพทรุดโทรมและเข้าไม่ถึงการรักษาพยาบาล

แท็บเล็ตแอปพลิเคชั่น VinclesBCN

จากสภาพปัญหาดังกล่าว ในปี ค.ศ. 2014 เทศบาลเมืองบาร์เซโลนาจึงริเริ่มโครงการที่ชื่อว่า VinclesBCN (Vincles ซึ่งภาษาท้องถิ่นแปลว่าเครือข่ายสังคม) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการพัฒนาเมืองอัจฉริยะของบาร์เซโลนา โดยได้ออกแบบและพัฒนาแอปพลิเคชั่นสำหรับแท็บเล็ตและสมาร์ทโฟนเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและสร้างเครือข่ายกลุ่มผู้สูงอายุ และได้เริ่มมีการใช้อย่างเป็นทางการทั่วนครบาร์เซโลนาเมื่อต้นปี ค.ศ. 2018

แอปพลิเคชั่น VinclesBCN ถูกออกแบบมาเพื่อกลุ่มผู้สูงอายุโดยเฉพาะจึงใช้งานง่าย ภายในแอปพลิเคชั่นจะแบ่งสมาชิกออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มครอบครัวและเพื่อน ซึ่งรวมถึงคนในครอบครัว ญาติ เพื่อน เพื่อนบ้าน เจ้าหน้าที่สังคมสงเคราะห์ 2) กลุ่มผู้สูงอายุที่ใช้บริการ VinclesBCN ซึ่งแบ่งตามหัวข้อความสนใจและเขตพื้นที่อยู่อาศัย ในแต่ละกลุ่มจะมีเจ้าหน้าที่คอยกระตุ้นให้ผู้สูงอายุเข้าร่วมกิจกรรม ผู้สูงอายุสามารถใช้แอปพลิเคชั่นสื่อสารผ่านวีดีโอคอล ข้อความและข้อความเสียงกับกลุ่มคน 2 กลุ่มดังกล่าว รับข้อมูลการบริการของเทศบาลเมืองได้และเข้าถึงข้อมูลกิจกรรมในพื้นที่ เช่น การเรียนทำอาหาร ชมรมนักอ่าน เป็นต้น นอกจากการสื่อสารผ่านแอปพลิเคชั่นแล้ว เครื่องมือนี้ยังเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุได้พบปะสังสรรค์ เข้าร่วมกิจกรรมกับเพื่อนใหม่วัยเดียวกันนอกสถานที่อีกด้วย 

ผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไปที่อยู่คนเดียวและมีทะเบียนบ้านในเมืองบาร์เซโลนา สามารถเข้าร่วมโครงการดังกล่าว โดยเทศบาลเมืองบาร์เซโลนาจะให้ยืมแท็บเลตที่มีแอปพลิเคชั่น VinclesBCN ติดตั้งพร้อมกับสัญญาณอินเตอร์เนตไว้แล้ว หรืออาจจะดาวน์โหลดแอปพลิเคชั่นไว้บนแท็บเลตของตนเองก็ได้ ส่วนครอบครัว ญาติและเพื่อนจะต้องดาวน์โหลดแอปพลิเคชั่น VinclesBCN ในสมาร์ทโฟนเพื่อใช้บริการดังกล่าว นอกจากนี้ เทศบาลเมืองบาร์เซโลนาร่วมกับมูลนิธิ Vodafone Spain (แอปพลิเคชั่น VinclesBCN ติดตั้งบนแท็บเล็ตของบริษัท Vodafone) และสมาคม Secotbcn จัดอบรมวิธีการใช้งาน VinclesBCN แก่ผู้สูงอายุอีกด้วย

โครงการนี้จึงทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้สูงอายุที่อาศัยอย่างโดดเดี่ยวให้กลับมามีความสุขอีกครั้ง และทำให้กลุ่มคนเหล่านี้คุ้นเคยกับการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากยิ่งขึ้นโครงการนี้ได้รับเสียงตอบรับที่ดีมากจากผู้ใช้งาน โดยร้อยละ 80 เห็นคุณค่าในตนเองมากขึ้น (Self-esteem) ร้อยละ 70 มีกลุ่มเพื่อนเพิ่มขึ้นและร้อยละ 60 เห็นว่าตนเองมีสภาพจิตใจดีขึ้น ในอนาคตเทศบาลเมืองบาร์เซโลนามีแผนที่จะเพิ่มจำนวนผู้ใช้งานและเพิ่มชนิดการบริการของเทศบาลผ่านแอปพลิเคชั่นสำหรับผู้สูงอายุให้มากขึ้น

นี่เป็นหนึ่งตัวอย่างโครงการเมืองอัจฉริยะในบาร์เซโลนาที่ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลพัฒนาคุณภาพชีวิตกลุ่มผู้สูงอายุและทำให้สังคมน่าอยู่มากขึ้น ในส่วนของไทย ตามข้อมูลของคณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ (กผส.) ในปี ค.ศ. 2017 มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปจำนวน 11.3 ล้านคน หรือร้อยละ 17.1 ของจำนวนประชากรทั้งหมด และคาดกันว่าในปี ค.ศ. 2021 ไทยจะกลายเป็นสังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ ซึ่งจะมีสัดส่วนผู้สูงอายุร้อยละ 20 ของจำนวนประชากรทั้งประเทศ การเตรียมความพร้อมเพื่อเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุจึงเป็นประเด็นที่ทั้งภาครัฐและเอกชนต้องให้ความสำคัญและหามาตรการรับมือกับความท้าทายนี้ แอปพลิเคชั่นนี้ จึงอาจจะเป็นตัวอย่างสำหรับการพัฒนาสังคมผู้สูงวัยในไทยให้มีความสุข

ติดตามข่าวสารดี ๆ ได้ผ่านเว็บไซต์ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในสเปน สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมาดริด ได้ที่ http://www.thaiembassy.org/bic.madrid/

 

ที่มาของภาพ

• hosteltur.com/125689_barcelona-tercera-mejor-ciudad-europa-octava-mundo.html
• http://ajuntament.barcelona.cat/vinclesbcn/es/%C2%BFc%C3%B3mo-funciona