เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2566 ที่ผ่านมา รัฐบาลสเปนได้มีการประกาศใช้กฎหมายส่งเสริมระบบนิเวศบริษัทเกิดใหม่ (Ley de fomento del ecosistema de las empresas emergentes) หรือที่เรียกกันสั้นๆ ว่า กฎหมายธุรกิจสตาร์ทอัพ เพื่อเป็นการรองรับการเติบโตของธุรกิจสตาร์ทอัพในสเปนที่มีจำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ และนับเป็นความก้าวหน้าไปอีกขั้นหนึ่งของสเปนในแง่ของการมีกฎหมายเฉพาะสำหรับธุรกิจประเภทนี้แยกต่างหากจากกิจการในรูปแบบอื่น โดยกฎหมายที่ออกมานี้ มีเป้าหมายสำคัญ ได้แก่ 1) เพื่อช่วยส่งเสริมให้เกิดการจัดตั้งและ/หรือขยายกิจการของบริษัทสตาร์ทอัพใหม่ในสเปน ตลอดจนส่งเสริมให้บริษัทเหล่านี้สามารถพัฒนาศักยภาพไปสู่ตลาดต่างประเทศได้ในอนาคต 2) เพื่อดึงดูดบุคลากรที่มีทักษะ และการลงทุนจากภาครัฐและเอกชนในธุรกิจสตาร์ทอัพ 3) เพื่อเชื่อมโยงธุรกิจสตาร์ทอัพกับสถาบันอาชีวศึกษาและมหาวิทยาลัย และ 4) เพื่อปรับปรุงระบบช่วยเหลือผู้ประกอบการด้านนวัตกรรมให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เป็นต้น

ทั้งนี้ กฎหมายสตาร์ทอัพดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์ผู้ประกอบการแห่งชาติ (Estrategia España Nación Emprendedora) ที่ออกโดยรัฐบาลสเปนเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2564 เพื่อช่วยสนับสนุนและส่งเสริมผู้ประกอบการภาคเอกชนในด้านการพัฒนานวัตกรรม และดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติให้เพิ่มมากขึ้นภายในปี 2573 โดยมีเป้าหมายหลัก ได้แก่ 1) การกระตุ้นให้เกิดการลงทุนในสเปน 2) การขับเคลื่อนให้สเปนเป็นประเทศที่อุดมไปด้วยบุคลากรทักษะสูง และดึงดูดให้บุคลากรทักษะสูงจากต่างชาติเข้ามาทำงาน 3) การส่งเสริมการขยายตัวของธุรกิจสตาร์ทอัพภายในประเทศ และ 4) การเพิ่มความยืดหยุ่นในการบริหารจัดการของภาครัฐ เพื่ออำนวยความสะดวกและสนับสนุนการพัฒนาด้านนวัตกรรมของผู้ประกอบการ

เงื่อนไขและสถานะสำหรับธุรกิจสตาร์ทอัพ ภายใต้กฏหมายโดยสังเขป

1. นักลงทุนต่างชาติทั้งจากในและนอกสหภาพยุโรปสามารถจัดตั้งธุรกิจสตาร์ทอัพในสเปนได้ ภายใต้เงื่อนไขที่ว่า บุคคลดังกล่าวจะต้องไม่มีถิ่นพำนักในสเปนมาก่อนในช่วง 5 ปีก่อนหน้าการจัดตั้งบริษัท

2. บริษัทเกิดใหม่หรือสตาร์ทอัพจะต้องมีคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้

• เป็นบริษัทที่จัดตั้งใหม่ (ที่ไม่ได้เกิดจากการควบรวม แยกตัว หรือแปลงกิจการจากบริษัทอื่น) หรือเป็นบริษัทที่จดทะเบียนพาณิชย์มาแล้วไม่เกิน 5 ปี หรือไม่เกิน 7 ปี ในกรณีที่เป็นบริษัทที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวกับเทคโนโลยีชีวภาพ พลังงาน อุตสาหกรรม หรือเป็นบริษัทที่มีการพัฒนาเทคโนโลยีของตนเอง โดยมีการผลิตและออกแบบครบวงจรอยู่ในสเปน
• ไม่ได้เป็นบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์
• ไม่มีการจ่ายเงินปันผล
• มีสำนักงานใหญ่ สำนักงานที่จดทะเบียน (registered office) หรือสถานประกอบการถาวรในสเปน
• มีพนักงานอย่างน้อยร้อยละ 60 ต้องมีสัญญาจ้างงานในสเปน
• เป็นบริษัทที่พัฒนาโครงการด้านนวัตกรรมซึ่งมีโมเดลธุรกิจแบบขยายตัวในการดำเนินการ (scalable business model) ซึ่งหน่วยงานบริษัทนวัตกรรมแห่งสเปนหรือ Empresa Nacional de Innovación (ENISA) จะเป็นผู้ประเมิน

สิทธิประโยชน์ภายใต้กฎหมายธุรกิจสตาร์ทอัพ แบ่งเป็น

1. สิทธิประโยชน์ทางภาษี อาทิ

• ส่วนลดอัตราภาษีนิติบุคคลและภาษีสำหรับผู้ไม่มีถิ่นพำนักในสเปน (IRNR) จากร้อยละ 25 เป็น ร้อยละ 15 ในระยะเวลาไม่เกิน 4 ปี โดยให้สามารถชะลอการจ่ายภาษีได้ภายใน 2 ปีแรกที่เริ่มดำเนินกิจการตราบเท่าที่บริษัทยังคงเงื่อนไขของการเป็นบริษัทสตาร์ทอัพอยู่
• บุคคลที่เป็นผู้ลงทุนบริษัทสตาร์ทอัพ จะได้รับการลดหย่อนภาษีรายได้บุคคลธรรมดา (IRPF) เพิ่มเป็นร้อยละ 50 (เดิมร้อยละ 30) และได้รับการขยายฐานการหักลดหย่อนภาษีได้สูงสุดที่ 100,000 ยูโร/ปี (เดิม 60,000 ยูโร/ปี)
• ได้รับการยกเว้นภาษีในกรณีที่พนักงานบริษัทสตาร์ทอัพถือหุ้นไม่เกิน 50,000 ยูโร/ปี (Stock Option) ซึ่งจากเดิมกำหนดไว้ที่ 12,000 ยูโร/ปี

2. การลดขั้นตอนทางราชการ อาทิ

• นักลงทุนต่างชาติไม่ต้องดำเนินการขอเลขประจำตัวคนต่างชาติ (NIE) โดยจะใช้เพียงแค่เลขประจำตัวผู้เสียภาษี (NIF) จากกรมสรรพากรสเปน (Agencia Estatal de Administración Tributaria) เท่านั้น ซึ่งสามารถยื่นขอผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ และใช้เวลาอนุมัติภายใน 10 วัน
• รัฐบาลสเปนจะดำเนินการจัดตั้งสำนักงานผู้ประกอบการแห่งชาติ (Oficina Nacional de Emprendimiento: ONE) ซึ่งเป็นหน่วยงานใหม่ ที่ทำหน้าที่เป็นศูนย์ให้บริการแบบจุดเดียวครบวงจรให้แก่ผู้ประกอบการ พร้อมทั้ง ลดเวลาการดำเนินการในการจัดตั้งบริษัทจาก 10-15 วัน เหลือภายใน 6 ชั่วโมง

3. การขอมีมีถิ่นพำนักครั้งแรกในสเปน

• ผู้ประกอบการต่างชาติที่ต้องการเริ่มดำเนินธุรกิจในสเปน จะได้รับสิทธิ์ขยายเวลาการอนุญาตให้มีถิ่นพำนักครั้งแรกจาก 1 ปี เป็น 3 ปี โดยสามารถขอต่อใบอนุญาตการมีถิ่นพำนักได้อีก 2 ปี ซึ่ง เมื่อครบ 5 ปีแล้ว ผู้ประกอบการจะได้สิทธิ์ขอใบอนุญาตมีถิ่นพำนักแบบถาวรได้
• นักศึกษาชาวต่างชาติที่อยู่ในช่วงฝึกงาน หรือกำลังหางาน หรือมีโครงการที่จะจัดตั้งบริษัทเมื่อจบการศึกษาแล้ว จะได้รับสิทธิ์ขยายอายุการอนุญาตให้มีถิ่นพำนักครั้งแรกจาก 1 ปี เป็น 2 ปี

อย่างไรก็ดี นักลงทุนหรือผู้ประกอบการธุรกิจสตาร์ทอัพจะไม่ได้รับสิทธิประโยชน์จากกฎหมายธุรกิจนี้หากมีลักษณะที่เข้าเงื่อนไขข้อใดข้อหนึ่ง ดังต่อไปนี้

• ไม่มีคุณสมบัติตรงตามเงื่อนไขการจะเป็นธุรกิจสตาร์ทอัพ
• บริษัทเลิกกิจการ
• บริษัทถูกซื้อจากบริษัทอื่นซึ่งไม่ใช่ธุรกิจสตาร์ทอัพ
• มีผลประกอบการสูงกว่า 10 ล้านยูโร/ปี
• บริษัทสร้างความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมซึ่งขัดต่อ EU Regulation 2020/852 ของรัฐสภายุโรปและคณะมนตรียุโรป ลงวันที่ 18 มิถุนายน ค.ศ. 2020
• เมื่อสมาชิกซึ่งถือหุ้นบริษัทอย่างน้อยร้อยละ 5 หรือผู้บริหารบริษัทถูกตัดสินว่ามีความผิดตามที่ระบุไว้ในกฎหมายสตาร์ทอัพ (มาตรา 3.3)

ติดตามสาระดี ๆ เกร็ดความรู้และโอกาสทางธุรกิจในสเปนได้ที่เว็บไซต์ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในสเปน สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมาดริด ได้ที่ https://bic-madrid.thaiembassy.org

*************************************