3. ระบบราง

Global Competitiveness Report 2019 จัดอันดับให้สเปนเป็นประเทศที่มีประสิทธิภาพในการให้บริการขนส่งทางราง (Efficiency of train services) ดีที่สุดเป็นอันดับที่ 9 ของโลก โดยในสเปนมีเครือข่ายรถไฟระยะทางรวม 15,652 สำหรับการขนส่งผู้โดยสารและสินค้า ซึ่งรวมไปถึงเครือข่ายรถไฟฟ้าความเร็วสูง 3,762.4 กิโลเมตร ที่ยาวที่สุดในยุโรปและยาวเป็นอันดับ 2 ของโลกรองจากจีน  

 

เครือข่ายรถไฟในสเปน

ที่มาของภาพ https://www.adif.es/informacion-al-usuario/mapa

สเปนเป็นประเทศชั้นนำของโลกด้านการคมนาคมขนส่งทางรางทั้งด้านการให้คำปรึกษา วิศวกรรมการก่อสร้างและอุปกรณ์ต่าง ๆ มีเทคโนโลยี นวัตกรรม ความปลอดภัย และคำนึงถึงสิ่งแวดล้อมเป็นสำคัญ บริษัทสเปนจึงได้รับสัมปทานให้เข้าไปดำเนินโครงการรถไฟใน 90 กว่าประเทศทั่วโลก ทั้งรถไฟฟ้าความเร็วสูง รถไฟธรรมดา รถไฟใต้ดิน และรถราง อาทิ โครงการรถไฟฟ้าความเร็วสูง Haramain ที่เชื่อมต่อระหว่างนครเมกกะและเมืองเมดินาของซาอุดีอาระเบีย และเส้นทางรถไฟฟ้าความเร็วสูงที่เชื่อมระหว่างอังการาและอิสตันบูลในตุรกี

หน่วยงานภาครัฐที่ทำหน้าที่ดูและบริการจัดการการรถไฟสเปนและขึ้นตรงต่อกระทรวงคมนาคมและการเคลื่อนย้ายอย่างยั่งยืน (Ministerio de Transportes y Movilidad Sostenible) สเปน ได้แก่

• ADIF ทำหน้าที่ดูแลจัดการโครงสร้างพื้นฐานรถไฟสเปน
• ADIF-Alta Velocidad ทำหน้าที่ดูแลจัดการโครงสร้างพื้นฐานรถไฟฟ้าความเร็วสูง
• RENFE-Operadora ทำหน้าที่ให้บริการการขนส่งทางรางแก่ผู้โดยสารและการขนส่งสินค้า
• Agencia Estatal de Seguridad Ferroviaria รับผิดชอบเรื่องความปลอดภัยของระบบการขนส่งทางราง ทั้งด้านโครงสร้างพื้นฐาน ตู้ขบวนรถไฟ พนักงานรถไฟ และการดำเนินการทางการขนส่งทางราง

บริษัทสเปนที่เชี่ยวชาญด้านการคมนาคมขนส่งทางรางที่สำคัญ อาทิ

• บริษัท Talgo ผลิตและจัดจำหน่ายตัวขบวนรถไฟ อุปกรณ์สำหรับการบำรุงรักษาการขนส่งทางราง ให้บริการด้านการบำรุงรักษา
• บริษัท Ineco เป็นบริษัทวิศวกรรมและให้คำปรึกษาด้านการขนส่ง (ถนน การขนส่งทางราง ท่าอากาศยาน ท่าเรือ เป็นต้น) ด้านการขนส่งทางรางบริษัทฯ เชี่ยวชาญด้านการให้บริการจัดทำโครงการครบวงจร ตั้งแต่การวางแผน การออกแบบ การตรวจสอบ การลงมือปฏิบัติและการบำรุงรักษา
• บริษัท OHLA เชี่ยวชาญงานโครงสร้างพื้นฐาน อาทิ การก่อสร้าง อุตสาหกรรม บริการ ในส่วนของการขนส่งระบบราง บริษัท ฯ มีผลงานก่อสร้างรางรถไฟ ติดตั้งระบบปรับอากาศในสถานีรถไฟ
• บริษัท Ferrovial เชี่ยวชาญงานโครงสร้างพื้นฐาน (ถนน ท่าอากาศยาน การก่อสร้างและธุรกิจอื่น ๆ) บริษัท ฯ มีผลงานก่อสร้างรางรถไฟ การขุดเจาะและสร้างอุโมงค์รถไฟ ติดตั้งระบบจ่ายไฟฟ้าสำหรับการขนส่งทางราง ติดตั้งระบบปรับอากาศในสถานีรถไฟ
• บริษัท CAF ให้บริการออกแบบ ผลิตขบวนรถไฟ อุปกรณ์ ชิ้นส่วน สัญญาณจราจรการขนส่งทางราง พัฒนาระบบการสื่อสาร การจัดเก็บพลังงาน รวมทั้งให้บริการอื่น ๆ อาทิ การบำรุงรักษา การให้คำปรึกษาและสนับสนุนทางเทคนิคที่เกี่ยวข้องกับการคมนาคมขนส่งทางราง

โครงการขนส่งทางรางที่สำคัญที่บริษัทสเปนเข้าไปดำเนินการในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลก

ทั้งโครงการรถไฟฟ้าความเร็วสูง (สีแดง) รถไฟธรรมดา (สีเขียว) รถไฟใต้ดิน (สีส้ม) รถราง (สีฟ้า) และขบวนรถไฟ (สีชมพู)

ที่มาของภาพ “Empresas españolas, líderes mundiales en ferrocarriles de última generación”

 

ตั้งแต่เดือนธันวาคม 2563 สเปนได้เปิดโอกาสให้บริษัทเอกชนต่างประเทศเข้ามาให้บริการการเดินรถไฟในประเทศ ซึ่งมีบริษัทที่ได้รับสัมปทาน ได้แก่ บริษัท SNCF จากฝรั่งเศส และบริษัท ILSA ซึ่งเกิดจากการรวมตัวกันของการรถไฟอิตาลี Trenitalia และสายการบินสเปน Airnostrum โดยบริษัท SNCF ได้เริ่มให้บริการรถไฟฟ้าความเร็วสูง low cost ในชื่อ Ouigo ในเส้นทางมาดริด-บาร์เซโลนาไปแล้วเมื่อเดือนพฤษภาคม 2564 และได้ขยายไปยังเส้นทางบาเลนเซีย อาลิกันเต มูร์เซีย มาลากา และเซบีญา ส่วนบริษัท ILSA ได้เริ่มให้บริการรถไฟฟ้าความเร็วสูงในชื่อ Iryo ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2565 ในเส้นทางมาดริด-บาร์เซโลนา บาเลนเซีย อาลิกันเต มาลากา เซบีญา ซาราโกซา ฯลฯ และมีแผนขยายเส้นทางเพิ่มเติมในอนาคต

ข้อมูลล่าสุดในปี 2567 - 2568 ระบุว่า รัฐบาลสเปนโดย ADIF และ ADIF-Alta Velocidad ได้ลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานระบบรางรวมกว่า 4,491.5 ล้านยูโร เพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้ากว่าร้อยละ 32 โดยเฉพาะเส้นทางรถไฟความเร็วสูงในภาคตะวันออกและภาคใต้ของประเทศ รวมถึงโครงการพัฒนาเส้นทางรถไฟใหม่ เช่น Huesca-Canfranc ใกล้พรมแดนฝรั่งเศส และระบบทางรถไฟสินค้า (autopista ferroviaria) เส้นทางบาเลนเซีย-มาดริด ซึ่งช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ลงได้ถึง 5 เท่า เมื่อเทียบกับการขนส่งทางถนน

ด้านจำนวนผู้โดยสาร พบว่าในปี 2567 มีผู้โดยสารเพิ่มขึ้นเป็น 537 ล้านคน โดยเฉพาะผู้ใช้บริการรถไฟความเร็วสูงอย่าง AVE AVLO Iryo และ Ouigo ซึ่งเพิ่มขึ้นกว่าร้อยละ 14.4 นอกจากนี้ การเปิดตลาดแข่งขันระหว่างบริษัทผู้ให้บริการหลายรายยังช่วยลดราคาบัตรโดยสารลงเฉลี่ยร้อยละ 40 จากเดิม

สเปนยังคงครองตำแหน่งผู้นำในยุโรปด้านเทคโนโลยีรถไฟความเร็วสูงที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และมีแผนขยายเครือข่ายต่อเนื่องภายใต้แผนงานร่วมทุนกับสหภาพยุโรป