เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2562 ไทยปลดล็อกกฎหมายยาเสพติดฉบับใหม่ให้สามารถใช้กัญชาในทางการแพทย์และการวิจัย ทำให้เกิดกระแสความสนใจในเรื่องกัญชาและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวเนื่องกับกัญชาเพิ่มขึ้นอย่างมาก ในวันนี้ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในสเปน สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมาดริด จะพาผู้อ่านมา ตามติดสถานการณ์กัญชาในสเปน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของนโยบายของรัฐ สถิติ ลักษณะการบริโภค ท่าทีของชาวสเปนและพรรคการเมืองสเปนต่อ “กัญชา” ประเด็นที่ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ทั่วโลกในขณะนี้ 

กฎหมายเกี่ยวกับกัญชาในสเปนเป็นอย่างไร???

กัญชา (Cannabis) ถือเป็นสารเสพติดผิดกฎหมายในสเปน ทั้งนี้ ตามกฎหมายป้องกันความมั่นคงของพลเมืองสเปน (Ley de Protección de la Seguridad Ciudadana) ปี ค.ศ. 2015 หรือที่รู้จักกันในหมู่ชาวสเปนในชื่อ Ley Mordaza ได้แก้ไขเพิ่มเติมกฎหมาย 17/1967 เกี่ยวกับการใช้สารเสพติดจากเดิมที่เคยระบุว่า การใช้สารเสพติดเป็นความผิดตามกฎหมายหากไม่มีใบสั่งแพทย์ไม่ว่าจะเป็นการใช้ในที่รโหฐานหรือในพื้นที่สาธารณะ เปลี่ยนเป็น

- การใช้หรือครอบครองกัญชาในพื้นที่สาธารณะจะได้รับโทษปรับ 601-30,000 ยูโรขึ้นอยู่กับความร้ายแรงของการกระทำผิด (ซึ่งพิจารณาจากปัจจัยต่าง ๆ อาทิ ความเสี่ยงต่อสาธารณสุขและความปลอดภัยของพลเมือง)  ยกเว้นการใช้หรือครอบครองในที่รโหฐาน (เช่น บ้านพัก)

- การปลูกกัญชาเชิงพาณิชย์มีโทษจำคุกตั้งแต่ 1-6 ปี ขึ้นอยู่กับขนาดพื้นที่ปลูก การปลูกกัญชาเพื่อใช้เองในที่รโหฐานสามารถทำได้และไม่ได้รับโทษ แต่การปลูกเพื่อใช้เองในพื้นที่สาธารณะหรือปลูกในบริเวณที่สามารถเห็นได้จากถนนสาธารณะ เช่น ปลูกบนระเบียงบ้านพัก (โดยไม่คำนึงว่าจะปลูกจำนวนกี่ต้นก็ตาม) จะได้รับโทษปรับ 601-30,000 ยูโรขึ้นอยู่กับความร้ายแรงของการกระทำผิด

ทั้งนี้ สถาบันพิษวิทยาสเปน (Instituto Nacional de Toxicología) กำหนดปริมาณเฉลี่ยการเสพ marijuana เพื่อใช้เองไว้ที่ 15-20 กรัม/วันหรือไม่เกิน 100 กรัม/5 วัน และปริมาณ hashish เพื่อใช้เองไว้ที่ 5 กรัม/วันหรือไม่เกิน 25 กรัม/5 วัน

ขณะเดียวกัน กฎหมายสเปนกำหนดให้การปลูกกัญชาเพื่อการวิจัย การแพทย์ หรือวิทยาศาสตร์จะกระทำได้ก็ต่อเมื่อได้รับการอนุมัติจากองค์การยาและผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์สเปน (Agencia Española Medicamentos y Productos Sanitarios - AEMPS) ซึ่งในรอบปี 2561-2562 องค์การฯ ได้อนุมัติพื้นที่ปลูกกัญชาจำนวน 4.03 เฮคเตอร์ โดยแบ่งเป็นการปลูกเพื่อการวิจัย 2.31 เฮคเตอร์ในแคว้นอันดาลูเซีย แคว้นคาตาโลเนียและแคว้นบาเลนเซีย และการปลูกเพื่อการแพทย์และส่งออก 1.72 เฮคเตอร์ในแคว้นมูรเซีย บริษัทหรือหน่วยงานที่ได้รับใบอนุญาตให้ปลูกกัญชาในสเปน อาทิ บริษัท Cáñamo y Fibras Naturales S.L. บริษัท CIJA Preservation S.L. บริษัท DJT Plants Spain S.L. บริษัท Phytoplant Research S.L. มหาวิทยาลัย Universidad Politécnica de Valencia และบริษัท Alcaliber S.A.

ในทางการแพทย์ ศูนย์สังเกตการณ์กัญชาเพื่อใช้ในทางการแพทย์สเปน (Observatorio Español de Cannabis Medicinal - OEDCM) ระบุว่า มีประชากรราว 50,000 – 100,000 คนเป็นผู้ป่วยที่ต้องใช้กัญชาเพื่อการรักษาโรค ทั้งนี้ ยาชื่อซาติเวกซ์ (Sativex) เป็นยาที่ทำจากสารสกัดจากกัญชาชนิดเดียวที่สเปนอนุมัติให้ใช้ได้เมื่อเดือนกรกฎาคม 2553 เพื่อรักษาผู้ป่วยที่มีภาวะกล้ามเนื้อเกร็งเนื่องจากภาวะปลอกประสาทอักเสบ แต่ยาดังกล่าวไม่ใช้เป็นทางเลือกแรก และจะใช้ได้ก็ต่อเมื่อการรักษาด้วยวิธีมาตรฐานไม่ได้ผล และการที่จ่ายยาชนิดนี้แก่ผู้ป่วยได้ แพทย์จะต้องทำเรื่องขออนุมัติ compassionate use[1] จากองค์การยาและผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์สเปนเสียก่อน

เมื่อมีการใช้ประโยชน์ของกัญชาในทางการแพทย์ในสเปนอยู่บ้างแล้ว ความคิดเห็นของประชาชนทั่วไปเกี่ยวกับการปลดล็อกกัญชาจึงค่อนไปทางบวก โดยผลการสำรวจของศูนย์การวิจัยสังคมวิทยา (Centro de Investigaciones Sociológicas - CIS) เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2561 ระบุว่าชาวสเปนร้อยละ 47.2 เห็นชอบให้ปลดล็อกกัญชาทุกรูปแบบ (รวมถึงการใช้กัญชาเพื่อสันทนาการ) ในขณะที่ร้อยละ 41.6 ไม่เห็นด้วย และต่อคำถามที่ว่าประชาชนเห็นด้วยหรือไม่กับการปลดล็อกกัญชาเพื่อทางการแพทย์ ร้อยละ 84 ของผู้ตอบแบบสำรวจมีท่าทีเชิงบวก ในขณะที่ร้อยละ 9.2 คัดค้านเรื่องดังกล่าว 

ในส่วนของพรรคการเมืองในสเปนก็มีท่าทีเกี่ยวกับกัญชาแบ่งออกเป็น 2 ฝ่าย โดยฝ่ายที่เห็นชอบได้แก่พรรค Unidas Podemos (พรรคฝ่ายซ้ายจัด) ที่เสนอให้ปลดล็อกกัญชาทุกรูปแบบทั้งเพื่อการรักษาและสันทนาการ เพราะจะเพิ่มช่วยโอกาสและรายได้มหาศาลแก่ประเทศ และไม่ต้องการให้บริษัทข้ามชาติเข้ามารับผิดชอบจัดการรวมทั้งการผลิตในสเปน ในขณะที่พรรค Ciudadanos (พรรคฝ่ายขวา) มีความเห็นว่าควรปลดล็อกกัญชาเฉพาะเพื่อการรักษาเท่านั้น ในขณะที่พรรค PSOE (สังคมนิยม - นโยบายกลางซ้าย) กับพรรค PP (พรรคฝ่ายขวา) กลับไม่เห็นชอบกับการปลดล็อก โดยรัฐสภาสเปนยังอยู่ระหว่างการพิจารณาดำเนินการเกี่ยวกับประเด็นนี้

ถึงจะยังหาข้อสรุปไม่ได้ แต่ความจริงที่เกิดขึ้นในสังคมสเปนประการหนึ่งคือ กัญชาเป็นสารเสพติดที่มีอัตราการเสพสูงที่สุดในสเปน และแนวโน้มการใช้กัญชาในหมู่เยาวชนก็เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ถือเป็นประเด็นที่น่าห่วงกังวลของสังคมสเปนเนื่องจากพบว่าวัยรุ่นอายุ 15-17 ปีใช้กัญชาสูงกว่าคนอายุมากกว่า 35 ปี มากกว่าสองเท่า  โดยอายุเฉลี่ยของการเริ่มสูบกัญชาอยู่ที่ 16.5 ปี และนับวันอายุเริ่มสูบครั้งแรกก็ลดลงเรื่อย ๆ เนื่องจากผู้คนกลัวอันตรายจากกัญชาน้อยลง โดยรายงานการสำรวจเรื่องแอลกอฮอล์และสิ่งเสพติดในสเปนหรือ EDADES ปี 2560/2561 ระบุว่าร้อยละ 11 ของผู้ตอบแบบสำรวจเคยลองสูบกัญชาในปีที่ผ่านมา ซึ่งเป็นสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 1.5 เมื่อเปรียบเทียบกับการสำรวจเมื่อปี 2558/2559 นอกจากนี้ ผู้ตอบแบบสำรวจร้อยละ 35.2 ยังระบุว่า เคยทดลองใช้กัญชาหนึ่งครั้งในชีวิต ผลสำรวจระบุว่า ผู้เสพส่วนใหญ่เป็นเพศชาย ร้อยละ 71 โดยอายุเฉลี่ยของผู้เสพอยู่ที่ 34.3 ปี ขณะที่กระทรวงสาธารณสุขสเปนเปิดเผยว่า ร้อยละ 7.3 ของประชากรสเปนหรือประมาณ 322,000 คนสูบ marijuana เป็นประจำ

คงต้องติดตามกันต่อไปว่าพัฒนาการเชิงนโยบายในเรื่องการใช้กัญชาของสเปนจะเป็นเช่นไร รัฐบาลสเปนจะยังคงมองกัญชาเป็นสารเสพติดที่สร้างปัญหาสังคม หรือจะเปิดเสรีการใช้กัญชามากขึ้นตามกระแสโลก

 

ติดตามข่าวเด่น สาระน่ารู้ โอกาสธุรกิจในสเปนได้ที่ http://www.thaiembassy.org/bic.madrid/